Beter lezen zonder leeskilometers

Als het lezen lastig gaat, moeten kinderen extra gaan oefenen; leeskilometers maken om beter te gaan lezen. Waarom dat vaak niet de beste aanpak is, hoe goed bedoeld ook, vertel ik aan de hand van het verhaal van Yvette (niet haar echte naam), van 8 jaar in groep 5.

Yvette had eigenlijk al vanaf de start in groep 3 moeite met leren lezen. Ondanks extra aandacht op school en veel oefenen thuis ging het niet vooruit. Yvette werd steeds somberder en faalangstiger. Bij onze eerste afspraak zijn we eens gaan kijken wat de oorzaak was van haar problemen.

Ik begin altijd met observeren: hoe zit het kind op haar stoel, rechtop, hangt ze onderuit of kijkt ze van een zijkant naar het boek; hoe is haar pengreep; beweegt ze zich soepel; houdt ze geregeld haar adem in… Ouders hebben een uitgebreide lijst ingevuld met vragen over de zwangerschap, bevalling en eerste jaren van hun kind. Dit alles bij elkaar geeft mij een goede indicatie of alle voor lezen noodzakelijke hersenverbindingen goed aangelegd zijn en het zenuwstelsel goed gerijpt is.

Wanneer het zenuwstelsel niet goed gerijpt is, zijn er nog primaire reflexen actief. Dit zijn automatische bewegingen aangestuurd door de hersenstam en hun functie is in de zwangerschap en eerste levensjaren ervoor te zorgen dat het kind overleeft en dat ontwikkelingsfases als rollen, kruipen, zitten, staan en lopen gedurende deze eerste jaren allemaal doorlopen worden. Door veel te oefenen moeten deze vaardigheden geautomatiseerd worden en worden er goede verbindingen vanuit de hersenstam naar de andere hersengebieden aangelegd. Goed wil ook zeggen dat er een laagje om de zenuwbanen wordt gelegd waardoor informatieprikkels op de juiste manier, zonder extra moeite of inspanning door het zenuwstelsel worden gestuurd. Zo ook naar ons mensenbrein waarmee we leren en lezen, organiseren en plannen en waarvoor goede verbindingen tussen de linker en rechter hersenhelft nodig zijn.

Uit de observatie en vragenlijst van Yvette bleek dat er nog verschillende primaire reflexen actief waren die verklaarden waarom het lezen zo moeizaam ging. Als voorbeeld noem ik de reflex die onder andere een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van ogen en oren en de samenwerking hiervan. Hierdoor hebben de ogen van Yvette onvoldoende geleerd soepel te bewegen en om goed samen te werken. Haar ogen sloegen letters in woorden over en hadden ook moeite om na het laatste woord in de regel soepel naar de volgende regel over te springen zonder aanwijzen. Het voorgeschreven half uur lezen per dag was dus erg vermoeiend voor haar en droeg niet bij aan het verbeteren van haar lezen.

Door reflexintegratiebehandelingen, oefeningen om de oogspieren soepeler te laten bewegen en spelletjes is Yvettes lezen vooruitgegaan. Zónder leesoefeningen bij mij in de praktijk!